Çıldır, Damal, Göle, Hanak ve Posof olmak üzere 5 ilçemiz bulunmaktadır.
ÇILDIR
Çıldır, en eski Türk yerleşim merkezlerinden biridir. Heredot tarihinde de bahsedildiği gibi, M.Ö. 650-700 yılları arasında bölgeye gelen Saka Türkleri, Çıldır’ a ebedi Türk olma damgasını vurmuşlardır. Zaten Çıldır adı da oradan gelmektedir.
Ardahan ve Kars il sınırları içerisinde kalan Çıldır Gölü, 123 km2 alanı ile Doğu Anadolu Bölgesi'nin en büyük tatlı su ve en büyük ikinci gölüdür.
Türkiye-Gürcistan arasında bulunan Aktaş Sınır Kapısı Çıldır'da bulunmaktadır.
Çıldır Gölü, Ardahan ve Kars il sınırları içerisinde kalan göl, 123 km2 alanı ile Doğu Anadolu Bölgesi'nin en büyük tatlı su ve en büyük ikinci göldür. Deniz seviyesinden 1959 metre yükseklikte bulunan gölün en derin noktası 42 metredir. Çıldır Gölü, bir lâv akıntısı ile bir moloz mahrutu tarafından müştereken meydana getirilmiş bir doğal set gölüdür. Birçok dere ve pınarlarla beslenmekte olan gölün tek çıktısı kuzey batısında yer alan Ermenistan sınırında bulunan Arpaçay kolu olan Telek Çayı'dır. En büyük olanı Akçakale harabelerinin yanında yer alan adadır. Göl etrafında çok az bitki örtüsü gelişmiştir ancak gölü çevreleyen otlaklarda yoğun hayvancılık yapılmaktadır.
Yılın dört mevsiminde yapılabilen balıkçılık yöre halkı için önemli bir ekonomik gelir kaynağı teşkil etmektedir. Gölde balıkçılık önemli bir insan aktivitesi olup, kışın buz tutan gölde kalın buz tabakası kırılarak balık avlanmaktadır. Gölde yakalanan en önemli balık türü Sazan balığıdır. Ancak kurak geçen mevsimlerde, göl seviyesi hızla çekilmekte ve bu nedenle sazan gibi türlerin üremesi için gerekli sazlıklar daralmaktadır. Bununla beraber, birçok balıkçının yasaklara uymayarak kontrolsüz avlanmaları balık stoklarını olumsuz etkilemektedir.
DAMAL
Damal, Ardahan ilinin bir ilçesidir. İlçe merkezi ve buna bağlı bütün köylerde Dadali Türkmenleri yaşamaktadır.
Damal, dağlarında beliren Atatürk silüeti ile ünlüdür. Her yıl Haziran ayının 15 ile Temmuz ayının 15'ine kadar saat 18.00’den itibaren Karadağ sırtlarında Atatürk’ün bu silueti net olarak yaklaşık 20 dakika izlenmektedir.
Ardahan'da bu tarihlerde Atatürk'ün İzinde-Gölgesinde Damal Müzik Şenlikleri düzenlenmektedir.
Meşhur Damal Bebeği
Damal, Ardahan ile Posof ilçesi karayolu üzerinde kurulmuştur. İlçe batı ve güneyde Hanak ilçe sınırı, doğuda Çıldır ilçe sınırı ve Gürcistan sınırı, kuzeyde de Posof ilçe sınırı ile çevrilidir. Arazi engebeli olup her tarafı tepelerle çevrili, yılın 7 ayı karlarla kaplı kuzey batısında kar ve dumanıyla ünlü Ilgar Dağı (2918 m), doğusunda Sivridağ (2885 m) ve Keldağ’ın (3033 m) yer aldığı tipik bir Doğu Anadolu ilçesidir.
Yörede karasal iklim hüküm sürmektedir. Yağış ülke ortalamasının altındadır. Kışın -30 dereceye düşen soğuk, yöreyi olumsuz etkilemektedir.
GÖLE
Göle, Ardahan'ın en büyük ilçesindir. İlçe, 27 Mayıs 1992 tarihinde 3806 sayılı kanun ile Ardahan iline bağlanmıştır.
Göle kültürlü bir nüfüs yapısına sahip farkli etnikleri bünyesinde bulundurur. Bunlar Kürtler, Acemler, Yerliler, Terekemeler, Türkmenler vb. olarak sıralandırılabilir. Göle, nüfus ve yüzölçümü bakımından Ardahan'ın en büyük ve en önemli ilçesidir. Ayrıca kış aylarında -40'lara dayanan soğuğuyla meşhurdur.
İlçe merkezi ortalama rakımı 2038 metre olan düz bir alana kurulmuştur. Köyler ise kısmen düz ve kısmen de engebeli arazi üzerine yerleşmiştir. İlçenin toplam yüzölçümü 1420 km2’dir. Arazinin bir kısmı orman örtüsü ile diğer kısımları ise çayır ve mera ile kaplıdır. Ardahan ormanlarının yaklaşık %65'i Göle ilçesinde bulunmaktadır. İlçenin her tarafı yeşil olduğu için Yeşil Göle adını almıştır. Kışları uzun, çok sert ve soğuk, yazları ise ılık ve yağışlı geçen karasal iklime sahiptir. Çok sert geçen kış aylarında yağan karın kalınlığı en az bir metreye ulaşır. Göle ovası, çukurluğu nedeniyle kış boyunca kimi zaman sisli günler geçirir.
HANAK
Hanak ilçesinin toplam nüfusu 10.135; merkezinin nüfusu ise 3.932'dir. Temel ekonomik geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayalıdır.
Hanak’ın kuruluşu M.Ö. 680 yıllarına dayanır. Kuzeyden gelen SAKA Türk oymakları Ilgar Geçidi’ni aşınca etrafı dağlarla çevrili, pınarları ve çayları olan geniş bir düzlük yeri görüp konaklama yeri olarak seçmişlerdir.
Doğudan Gürcistan ve Çıldır, güneyden Ardahan, batıdan Şavşat, kuzeyinden ise Posof ile çevrili olan ilçe, denizden 1800 metre yüksekliktedir. Kuzeyden Ilgar Dağı (2915 metre), batıdan ise Cin Dağı (2957 metre) ilçenin en yüksek yeridir. Doğu ve Güney kısımları da iç kısımlara göre yükseklik gösterir.
İlçesinin yüzölçümü 547 km², toplam nüfusu ise 10.135'dir. 44 köyü vardır. İlçenin güneydoğu köşesinden Kura ırmağı geçer. Bu ırmağa karışan Çaytetik suyu da önemli bir akarsudur.
POSOF
Eski ismi Duğur'dur. İlçede el sanatları olarak çevre illerde isim yapmış Posof gümüş kemerleri ve Posof bıçakları sayılabilir. Bakır ve halı işlemeciliği ise, geleneksel el sanatlarıdır. 1878'de 93 Harbi, 1950'lerde ise geçim sıkıntısı yüzünden ilçeden büyük göçler olmuştur. Posoflular gittikleri yerde semtler ve köyler de oluşturmuşlardır. Bunlardan bazıları Kahramanmaraş, Afşin'deki İnci köyü - Türk Poskoflu, Muş-Muratgören, Bursa-Yıldırım'daki Teleferik Semti ve Zeyniler Köyü, yine Bursa'ya bağlı Kestel ilçesindeki Burhaniye köyüdür.
İlçede okuma yazma oranı 2011 itibariyle %93'tür.
İlçenin güneyinde Ilgar Dağı, güney batısında Arsiyan ve Cin Dağları yer yer yükseklikleri 3000 m geçen dağlardır. Kaynağını bu dağlardan alan Posof Çayı ilçenin en önemli akarsuyudur. Batı-doğu istikametinde akmaya devam eden Posof çayı Gürcistan ile sınır çizdikten sonra Gürcistan topraklarına girer. Gürcistan topraklarında Kura Nehri'yle birleştikten sonra Hazar Denizi’ne dökülür. İlçede irili ufaklı birçok göl bulunmaktadır. Bu göllerden Alabalık Gölü’nde, isminden de anlaşılacağı gibi alabalık üretilmektedir.
Dünyada yetiştirilen ve ekonomik değere haiz olan 4 önemli arı ırkından birisi olan Kafkas ırkı arı (Apis Mellifera Caucasica Gorb)'nın Türkiye'deki gen merkezi Posof'tur. Posof genelinde toplam olarak 4.500 adet arılı koloni bulunmakta olup, bunların 2.000 tanesi eski tip kovanlardadır.
Yaklaşık olarak 100 arıcı ailesi tarafından işletme başına ortalama 45 adet koloni varlığı ile arıcılık faaliyetleri bal üretimine yönelik olarak sürdürülmektedir. Bu da; ilçenin arıcılık faaliyetlerinin ekonomik işletmecilik prensiplerine uygun olarak yapılmadığını göstermektedir. İlçenin zengin çiçek flora yapısına sahip çayır-mera alanlarında uygun arı konaklatılması halinde 10.000 arı kolonisi ile arıcılık faaliyetinin sürdürülebileceği yapılan bir çalışma ile hesaplanmıştır. İlçede yıllık bal üretimi ise 35 - 40 ton kadardır.
Posof ilçesinde zengin çayır-mera alanlarında doğal olarak yetişmekte olan yonca, korunga, üçgül, geven, ballıbaba, hindiba ve daha birçok nektar ve polen kaynağı bitkilerden üretilmekte olan çiçek balları oldukça iyi kalitededir. Posof ilçesinde üretilmekte olan kaliteli 2000-3000 adet ana arılar İlçemiz veya İlimiz dışındaki talep sahiplerine satılmaktadır.
